25-26.04.2022 rok

Temat: "Pan Tadeusz" - jako źródło wiedzy na temat polskiej szlachty i XIX-wiecznych obyczajów. Księga III i IV.

--------------------------------

21-22.04.2022 rok

Temat: "Pan Tadeusz" - jako źródło wiedzy na temat polskiej szlachty i XIX-wiecznych obyczajów. Księga I i II.

1. Elementy świata przedstawionego:

czas akcji: 1811-1812 rok (ok. tygodnia), XIX wiek,

miejsce akcji: Litwa, Soplicowo i okolice

bohaterowie:

- główny: polska szlachta (tzw. bohater zbiorowy)

- tytułowy: Tadeusz Soplica

- pierwszoplanowi: Jacek Soplica - ksiądz Robak, Sędzia, Telimena, Gerwazy

- drugoplanowi: Zosia, Hrabia, Tadeusz

- epizodyczni: Maciej, Podkomorzy, Asesor, Rejent, Jankiel, Wojski...

2. Zwyczaje szlacheckie:

- uczty: każdy miał swoje miejsce przy stole (wg rangi), odmawiano krótką modlitwę (po łacinie),

- gospodarz sam dogląda gospodarstwa,

- wspólne spacery (również wg hierarchii),

- kłótnie (Asesor i Rejent),

- polowania (na mniejszą i większą zwierzynę),

- grzybobranie,

- moda na francuszczyznę,

- typowy wygląd dworków szlacheckich i obejścia (na przykładzie Soplicowa)

3. Plan wydarzeń:

1.Powrót Tadeusza do domu (nauka w stolicy).

2.Uczta na zamku:

-nauka o grzeczności (Sędzia),

-pojawienie się Telimeny,

-spór o Kusego i Sokoła.

3.Pobudka i wyjazd na polowanie.

4.Rozmowa Hrabiego i Gerwazego - poznanie historii zamku (zmiana zdania przez Hrabiego).

5.Dziewczyna w ogrodzie. Śniadanie.

6.Zakład Rejenta i Asesora.

7.Grzybobranie.

----------------------------

21.03.2022 rok

Temat: Dlaczego Adam Mickiewicz napisał "Pana Tadeusza"? Porównujemy nasze wiadomości ze słowami poety.

Epilog PT

Na podstawie treści epilogu uzupełnianie notatki (na podstawie poniższych pytań) w zeszytach przedmiotowych.

- Co poeta czuł na emigracji?Jak postrzegał polską emigrację i państwa, w których przebywała?

Poeta przebywał na emigracji we Francji (w Paryżu). Z jednej strony żałował tego, że wyjechał z kraju (tęsknota), z drugiej jednak wiedział, że tu może nadal tworzyć. Emigranci nie czują się dobrze w obcym kraju, walczą między sobą, kłócą się, zamiast się zjednoczyć. Poeta mówił wprost - na zachodzie Europy brakowało mu wartości takich, jakie uznawano w Polsce: miłość, wierność i honor.

- Co myślał o Polsce? Co dostrzegał z daleka? Jak opisał Polskę?

Idealizuje Ojczyznę. Ma poczucie swojej bezsilności - nie potrafi pisać o cierpieniach Polaków, którzy walczą o swój kraj.

- Jakie miał marzenia związane z Polską?

Marzył o tym, że jego utwory trafią do wszystkich polskich domów, żeby je czytano. Marzył również o odzyskaniu niepodległości.

- Jaką wizję Ojczyzny przedstawia "Inwokacja"? Czy jest ona zbieżna z obrazem przedstawionym w epilogu?

Zarówno Inwokacja, jak i epilog są podobne - przedstawiają sielską wizję lat dzieciństwa i wspomnień o ojczyźnie. Ojczyzna to miejsce wyidealizowane - wspaniałe, szczęśliwe i warte miłości.

------------------------------

25.02.2022 rok

PODSUMOWANIE LEKTUR "OSKAR I PANI RÓŻA" ORAZ "STARY CZŁOWIEK I MORZE".

------------------------------

24.02.2022 rok

Temat: Charakteryzujemy głównego bohatera opowiadania Hemingwaya.

Wygląd: starzec, siwe włosy, dobrze zbudowany, miał błękitne oczy (młodzieńcze spojrzenie).

Cechy charakteru z uzasadnieniem:

- waleczny i wytrwały - -dowodem jest długa walka zarówno z marlinem, jak i z rekinami,

- odważny - nie bał się sam wypłynąć daleko w morze,

- cierpliwy - długo czekał na swoją wielką rybę,

- cechował go także upór i ufność - wierzył w odmianę swojego losu i ciągle wypływał w morze (mimo niepowodzeń),

- posiadał ogromne doświadczenie i umiejętności - mało kto potrafiłby samotnie złowić tak dużą rybę,

- był optymistą - nie przejmował się zdaniem innych, zawsze pozotywnie nastawiony do życia i ludzi.

------------------------------

21-22.02.2022 rok

Temat: Poznajemy zasady pisania rozprawki. "Człowieka można zniszczyć, ale nie pokonać" - wspólne redagowanie rozprawki.

Rozprawka to dłuższa forma wypowiedzi o charakterze argumentacyjnym.

Temat rozprawki zawiera jakąś wątpliwość, pytanie, na które nie ma gotowej odpowiedzi. Trzeba ją znaleźć, odwołując się np. do znajomości utworów literackich lub przykładów z życia.

Rozprawka - jak każda główna forma pismena - składa się z trzech elementów (które należy podkreślić akapitami): wstępu, rozwinięcia i zakończenia.

ZASADY REDAGOWANIA ROZPRAWKI:

​​​WSTĘP: podaje się tezę - twierdzenie, które piszący zamierza udowodnić lub hipotezę - opinię nie do końca sprawdzoną, którą należy rozważyć. Ta część pracy powinna zaciekawić - powinny się tu znaleźć np. takie informacje, jak: przyczyna, która skłania do zajęcia określonego stanowiska i informacja, w jaki sposób prowadzona będzie argumentacja. Objętość: nie mniej niż 3 zdania złożone.

ROZWINIĘCIE: tu prezentuje się argumentację, odwołując się do przykładów z literatury i życia (wg polecenia zawartego w temacie rozprawki). Argumenty - to uzasadnienia, dowody potwierdzające tezę. Zazwyczaj zaczyna się od argumentów najważniejszych, przechodząc do mniej ważnych (można odwrotnie). Argumentem może być cytat lub postawa konkretnego bohatera. Najlepiej każdy argument zapisać od nowego akapitu.

ZAKOŃCZENIE: podsumowanie rozważań, potwierdzenie lub formułowanie tezy. Objętość podobna jak we wstępie - nie mniej niż trzy zdania złożone.

Rady dla piszących rozprawkę:

1) dokładnie przemyśl zagadnienie zawarte w temacie,

2) zbierz odpowiednie argumenty i ustal ich kolejność (np. od najmocniejszego...), można sporządzić plan rozprawki,

3) pisz w sposób jasny i logiczny,

4) zwróć uwagę na estetykę pracy - tu muszą być minimum trzy akapity; może być ich jednak więcej (każdy argument powinien być pisany od nowego akapitu),

5) pamiętaj, aby we wstępie i w zakończeniu nawiązać do tematu.

Rozprawka_utrwalenie

TEMAT ROZPRAWKI: "CZŁOWIEKA MOŻNA ZNISZCZYĆ, ALE NIE POKONAĆ"

Stary człowiek i morze_schemat rozprawki.doc

-----------------------------

17-18.02.2022 rok

Temat: "Stary człowiek i morze" jako metafora ludzkiego losu.

Symbole (metafory) w opowiadaniu Ernesta Hemingwaya:

ocean / morze - życie człowieka

rybak - człowiek (każdy z nas)

latające ryby - ludzie beztroscy, ekscentrycy, marzyciele

delfiny - ludzie radośni, optymiści, pomocni i mądrzy ludzie, uczuciowi

trujące meduzy - ludzie źli, podstępni i złośliwi, chytrzy

żółwie - samotnicy, ludzie zamknięci w sobie, mądrzy, wytrwale dążący do osiągnięcia swoich celów

marliny - ludzie niezwykli, o silnych charakterach, dostojni i silni (także fizycznie)

rekiny - ludzie agresywni, brutalni, egoiści

- stosunek Santiaga do ludzi: był pozytywnie nastawiony do otaczających do ludzi, także tych rybaków, którzy go odrzucali z racji pecha; cechowała go życzliwość, ufność w odmianę losu i optymizm,

- stosunek starego rybaka do przyrody: dostrzegał piękno przyrody i nie rozumiał jak można ją niszczyć, nie zabijał zwierząt dla przyjemności; szanował wszystko, co żyje - uważał, że zwierzęta (tak, jak i ludzie) zasługują na szacunek, zdarzało mu się rozmawiać ze zwierzętami,

- ocena innych rybaków: otoczenie myśli, że przynosi pecha, inni rybacy czasami okazują starcowi pogardę i lekceważenie, wyjątkiem jest Manolin, który uważa starca za swojego przyjaciela i stara się mu pomagać, jak tylko potrafi.

- Twoja ocena: wspaniała, odważna i wytrwała postać, nie przejmuje sie krytyką innych (to bardzo, bardzo trudne), Santiago to dobry człowiek i jest wzorem do naśladowania pokazał swoją siłę i wytrwałość oraz udowodnił, że nie ma czegoś takiego, jak pech, ponieważ na to, co osiągamy w życiu (lub nie) pracujemy sami; to typ optymisty, który cieszy się i docenia to, co ma, nawet, jeśli nie ma wiele.

Czy Santiago powinien podjąć walkę o marzenia (wypłynąć na głębię i samotnie walczyć z rybą i o rybę):

BYŁO WARTO:

- udowonił innym, że nie ma pecha, zyskał ich szacunek,

- poczucie satysfakcji i spełnienia, jako rybak,

- Manolin znowu mógł wypływać z Santiagiem w morze,

- pokonał własne słabości,

- złowił największą rybę.

NIE BYŁO WARTO:

- poczucie klęski, gdy rekiny "odebrały" mu marlina,

- potworne zmęczenie i rana ręki,

- z pewnością ogromny stres,

- stracił narzędzia, np. harpun.

------------------------------

16.02.2022 rok

Temat: Etapy walki z wielką rybą - życiem.

Utrata ryby - sposób walki i uczucia bohatera:

Santiago utracił swojego marlina, ponieważ złowioną rybę zaczęły atakować rekiny. Starzec początkowo walczył z nimi (upór, zawziętość i gniew), z czasem jednak stracił nadzieję (rekinów pojawiało się coraz więcej, a on stracił możliwość obrony). Wtedy poddał się i zaczął żałować swojej ryby, której śmierć okazała się bezcelowa i niepotrzebna (poczucie porażki, klęski, smutek, że ogromny wysiłek włożony w złapanie ryby - okazał się daremny).

-------------------------------

15.02.2022 rok

Temat: "Stary człowiek i morze" - biografia autora i świat przedstawiony.

NaCoBeZu:

- znasz biografię autora,

- znasz treść lektury,

- wskazujesz elementy świata przedstawionego (czas, miejsce akcji, bohaterowie, plan wydarzeń),

- odczytujesz symbolikę losów głównego bohatera i jego zmagań (metafora ludzkiego losu i zmagań z przeciwnościami losu).

Ernest Hemingway¹ (1899–1961) – jeden z najwybitniejszych pisarzy amerykańskich XX w., laureat literackiej Nagrody Nobla za opowiadanie Stary człowiek i morze. Jego twórczość była oparta na doświadczeniach bogatego, pełnego przygód życia. Brał udział w I wojnie światowej, został ranny na froncie włoskim (pod wpływem tych przeżyć napisał powieść Pożegnanie z bronią). Po wojnie jako reporter prasowy przemierzył pół Europy, dłużej mieszkał w Paryżu, gdzie uczestniczył w życiu bohemy² artystycznej. Podróże po Czarnym Lądzie stały się podstawą książki reporterskiej – Zielone wzgórza Afryki i powieści Śniegi Kilimandżaro. W latach trzydziestych XX w. walczył w wojnie domowej w Hiszpanii po stronie zwolenników republiki. Przeżycia z tym związane posłużyły do napisania głośnej powieści Komu bije dzwon. W czasie II wojny światowej był korespondentem wojennym i żołnierzem (walczył we Francji). Po zakończeniu wojny osiadł na Kubie (tu powstało opowiadanie Stary człowiek i morze). Trzy lata przed samobójczą śmiercią wrócił do Stanów Zjednoczonych.

CZAS I MIEJSCE AKCJI:

- czas nie jest dokładnie określony - lata 40. XX wieku, w ciągu trzech dni,

- wschodnie wybrzeże Kuby.

marlin

GŁÓWNI BOHATEROWIE:

1. Santiago - stary rybak, był wdowcem, nie miał dzieci, jego przyjacielem był chłopiec o imieniu Manolin, uwielbiał sporty amerykańskie, jako młodzieniec - siłował się na rękę, od dawna nie złowił żadnej ryby - dlatego inni rybacy twierdzili, że Santiago przynosi pecha.

2. Manolin - to kilkunastoletni chłopiec, który przyjaźni się z Santiagiem. Starzec nauczył go łowić ryby. Jeszcze do niedawna wypływali razem na połów, jednak uprzedzenia rybaków dotyczące pecha starca sprawiły, że Manolin pływa na innej łodzi (decyzja ojca).

PLAN WYDARZEŃ:

1. Przedstawienie postaci Santiaga.

2. Rozmowy z chłopcem - przyjaźń.

3. Wypłynięcie daleko w morze.

4. Połknięcie przynęty przez wielkiego marlina.

5. Walka z rybą i oddanie się od lądu.

6. Pokonanie marlina i przywiązanie do łodzi.

7. Atak rekinów i zawzięta walka z nimi. Utrata połowu.

8. Nocny powrót do domu.

9. Podziw rybaków i "zdjęcie klątwy" z Santiaga.

10. Obietnica wspólnych połowów z Manolinem.

Stary człowiek i morze_film

Stary człowiek i morze_audiobook

------------------------------------

11.-14.02.2022 rok

Temat: Mając lat dziesięć, przeżywszy lat sto... Poznajemy imiesłów przysłówkowy.

NaCoBeZu:

- rozpoznawanie imiesłowów przysłówkowych współczesnych i uprzednich;

- określanie funkcji imiesłowów przysłówkowych w tekście;

- stosowanie poprawnych form imiesłowów przysłówkowych;

- zamiana form osobowych czasowników na imiesłowy i odwrotnie;

- rozpoznawanie i prawidłowe używanie imiesłowowego równoważnika zdania oraz określanie jego funkcji w wypowiedzi.

Imiesłów przysłówkowy

Jest to nieosobowa, nieodmienna forma czasownika, która występuje w zdaniu obok innego czasownika w formie osobowej i pełni funkcję okolicznika.

Partykułę nie z imiesłowami przysłówkowymi piszemy rozłącznie, np. nie mogąc, nie skończywszy.

Imiesłowowy równoważnik zdania

NOTATKA W ZESZYCIE:

Imiesłowy przysłówkowe są nieodmienne. Dzielą się na:

- imiesłowy przysłówkowe współczesne - z końcówką: -ąc (np. idąc, myśląc),

- imiesłowy przysłówkowe uprzednie - z końcówką: -wszy, -łszy (np. zrobiwszy, skończywszy).

Imiesłowowy równoważnik zdania do taka konstrukcja, w której głównym elementem jest imiesłów przysłówkowy.

Partykułę nie z imiesłowami przysłówkowymi piszemy rozłącznie, np. nie mogąc, nie skończywszy.

---------------------------

08-10.02.2022 rok

Temat: Atakujący i atakowani - poznajemy imiesłów przymiotnikowy.

NaCoBeZu:

- wiesz, czym jest imiesłowów przymiotnikowy;

- rozpoznajesz imiesłowy przymiotnikowe czynne i bierne;

- określasz ich funkcje w tekście;

- stosujesz poprawne formy imiesłowów przymiotnikowych, zamieniasz formy osobowe czasowników na imiesłowy i odwrotnie. 

TEORIA:

Partykułę nie z imiesłowami przymiotnikowymi piszemy łącznie, np. niepowiadomiony, niewalczący.

Imiesłowy przymiotnikowe i przysłówkowe

NOTATKA W ZESZYCIE:

Imiesłów przymiotnikowy to odmienna część mowy (odmienia się przed przypadki, liczby i rodzaje). W zdaniu pełni funkcję przydawki lub jest częścią orzeczenia złożonego.

Wyróżniamy imiesłowy przymiotnikowe:

- czynne (końcówka -ący, -ąca itp.)

- bierne (końcówka -ny, -na, -ony, -ona, - ty, -ta itp.).

Partykułę nie z imiesłowami przymiotnikowymi piszemy łącznie.

ZESZYT ĆWICZEŃ "Bliżej słowa": 1-6/138-140

----------------------------

07.02.2022 rok

Temat: Dojrzewanie - w dużym skrócie... Oskar i jego doświadczenia.

1. Przytoczenie legendy pani Róży o dwunastu proroczych dniach.

2. Wyjaśnienie znaczenia, jakie Oskar nadał każdemu przeżywanemu dniu.

3. Notatka, czego doświadczył Oskar w ciągu kolejnych proroczych dni.

w wieku 15 lat - pierwsza miłość, tworzenie pierwszego związku i przeżywanie zazdrości oraz odrzucenia, rywalizacji o względy dziewczyny, dojrzewanie,

w wieku 20 lat - pierwszy związek (małżeństwo), "zarwane noce", hulaszcze życie, nie czuł zmęczenia,

w wieku 30 lat - operacja Peggy Blue (strach, zmartwienie, stres), rozmowy (rozważania) dotyczące choroby i śmierci, to czas pełen trosk i obowiązków,

w wieku 40 lat - poważny kryzys w związku, wdzięczność za udaną operację Peggy, "demon południa" (45-50 rok życia, potrzeba sprawdzenia, czy podobają się jeszcze innym kobietom),

w wieku 50 lat - pogodzenie się i docenienie związku z ukochaną ("Fajne jest życie we dwoje"),

w wieku 60 lat - współne spędzanie czasu z Peggy i wspominanie dawnych czasów, spokojny czas spędzany we dwoje,

w wieku 70 lat - czas refleksji i spokojnych rozważań na temat śmierci, choroby, wiary i Boga,

w wieku 80 lat - powrót Peggy do domu - dla Oskara jakby umarła, bo wiedział, że już nigdy więcej jej nie zobaczy, poczucie samotności i zmęczenia życiem, wyrzut czyniony Bogu o odebranie ukochanej, "ohydnie jest się starzeć",

w wieku 90 lat - docenił piękno świata, życie i wielkość Boga, jako stwórcy, dziękuje za to, co otrzymał w życiu, myśli już tylko o innych (nie o sobie),

w wieku 100 lat - zauważa, że życie to dar, pożyczka, którą należy spłacić (dobrze przeżyć) i na nie zasłużyć, docenia życie i inteligencję.

Wniosek: Należy umieć docenić to, co się w życiu ma, cokolwiek i ktokolwiek to jest. Żyje to najpiękniejszy dar od Boga, dlatego należy dobrze je przeżyć, nie skupiając się na swoim cierpieniu, ale na relacjach z innymi. Życiem trzeba się zachwycać - codziennie cieszyć się każdą przeżytą chwilą. "Codziennie patrz na świat, jakbyś oglądał go po raz pierwszy."

----------------------------

07.02.2022 rok

Temat: Oskar i pani Róża - nauczyciele życia.

Omówienie znaczenia słowa aforyzm:

Aforyzm – złota myśl, sentencja, maksyma; zwięzła, lapidarna, przeważnie jednozdaniowa wypowiedź, wyrażająca ogólną prawdę filozoficzną lub moralną, w sposób zaskakujący i błyskotliwy.

Losowanie wybranych myśli z lektury i wyjaśnianie, jak je rozumieją - dyskusja na temat tego, czego uczy nas lektura opowiadająca o Oskarze.

Oskar_aforyzmy.docx

Uczniowie sporządzają w zeszytach przedmiotowych notatkę, w której interpretują wybrane trzy aforyzmy.

-------------------------

04.02.2022 rok

Temat: O relachach z Bogiem.

Analiza fragmentów lektury, dotyczących rozmów pani Róży i Oskara na temat Boga.

- wizerunek Chrystusa cierpiącego na krzyżu i dyskusja o rodzajach cierpienia (fizyczne, które się znosi i psychiczne),

- listy do Boga - początkowe zawierają egoistyczne prośby chłopca, skierowane na swoje potrzeby; z czasem jednak Oskar zaczyna prosić o innych, zapominając o sobie - to świadczy o dojrzałości chłopca,

- jeden z ostatnich listów dziecka, w którym opisuje budzący się dzień - jako obraz niezmordowania Boga, który każdego dnia tworzy świat na nowo - dostrzeżenie piękna świata i wszechmocy Stwórcy,

- list pani Róży po śmierci Oskara - kobieta dziękuje Bogu za możliwość poznania chłopca, dla którego mogła wymyślać historie o zapaśniczkach (czuć się potrzebna) i wzmocnić swoją wiarę w Boga.

Samodzielna notatka w zeszytach przedmiotowych.

-------------------------

01-03.02.2022 rok

Temat: O trudnych relacjach w chorobie dziecka.

1. Krótkie omówienie atmosfery panującej w szpitalu i interpretacja słów Oskara, że "jest niemile widzianym pacjentem".

2. Analiza reakcji innych bohaterów na informacje o nieudanej terapii i zbliżającej się śmierci chłopca - doktora, personelu medycznego, kolegów, rodziców i pani Róży.

3. Zwrócenie uwagi na emocje umierającego bohatera, co czuł widząc reakcje innych?

4. Dlaczego otoczenie Oskara właśnie tak reagowało? - próba odpowiedzi na pytanie.

5. Wspólne wypełnienie kart pracy:

Oskar_cierpienie.docx

--------------------------------

31.01.2022 r.

Temat: Poznajemy Oskara...

NaCoBezu:

- znasz powieść pt. "Oskar i pani Róża",

- wiesz, dlaczego powstała powieść (znasz zdanie autora),

- wskazujesz i omawiasz elementy świata przedstawionego: czas, miejsce akcji, bohaterowie, główne wątki,

- charakteryzujesz bohaterów powieści,

- analizujesz słowa i zachowanie bohaterów,

- odczytujesz sens i znacznenie powieści - dzielisz się swoją opinią (uzasadniając je).

Przedstawienie wrażeń po lekturze "Oskara...".

Wspólne wypełnienie karty pracy - dotyczącej głównego bohatera powieści.

Karta osobowa i pacjenta_Oskar.docx

Mam na imię Oskar. Mam 10 lat.

Przezywają mnie Jajogłowy ze względu na chemioterapię (nie mam włosów).

Obecnie przebywam w szpitalu.

Choruję na białaczkę (raka krwi).

Niestety, mimo wdrożonego leczenia nie ma pozytywnych efektów - przeszczep szpiku nie powiódł się.

Moje znaki szczególne to: łysa głowa, wyglądam na siedem lat, jestem bardzo szczupły.

Koledzy, na których mogę liczyć to: Bekon, Einstein, Popcorn.

Denerwują mnie ludzie, którzy są tchórzami.

Nie znoszę rodziców i ich strachu przed moją chorobą i śmiercią.

Uważam, że moi rodzice są głupcami i tchórzami, ponieważ nie odważyli się ze mną spotkać po usłyszeniu diagnozy. Nie potrafią ze mną rozmawiać tak, jak kiedyś.

Z panią Różą łączy mnie szczególna więź, ponieważ umie i chce ze mną rozmawiać, poświęca mi swój czas. Rozmawia ze mną zupełnie normalnie, jakbym był zdrowym chłopcem, a nie chorym dzieckiem, które umiera.

Moje wady to: upór, zawziętość w obrażaniu się na rodziców, czasami brawura (ucieczka ze szpitala). Moje mocne strony to: wiara w Boga, opiekuńczość wzg Peggy Blue, odwaga.

Świat byłby piękniejszy, gdyby ludzie umieli rozmawiać z chorymi - nie bali się nas i naszej choroby.

Zapoznajcie się z wypowiedzią autora naszej lektury i na jej podstawie odpowiedzcie na następujące pytania:

Wywiad z autorem

• Dlaczego autor był przekonany, że napisana przez niego książka nie będzie miała wielu czytelników?

Autor był przekonany, że jego książke nie będzie miała wielu czytelników, ponieważ...

• Kto stał się inspiracją do stworzenia postaci pani Róży?

• Kim we Francji są panie Róże?

• Czy można powiedzieć, że inspiracją do stworzenia książki były wspomnienia pisarza z dzieciństwa? Uzasadnij.

• Po co Eric -Emmanuel Schmitt napisał tę książkę? Czemu miała służyć?

--------------------------------------------

04-07.01.2022 rok

Temat: Zdania współrzędnie złożone. (2 godz.)

NaCoBeZu:

- znasz i rozróżniasz rodzaje zdań współrzędnie złożonych: łączne, przeciwstawne, wynikowe i rozłączne,

- poprawnie sporządzasz wykresy zdań złożonych współrzędnie,

- wykorzystywanie w praktyce wiedzy o składni w stosowaniu reguł interpunkcyjnych.

Zdania złożone współrzędnie (oprócz rozłącznych) mogą być też połączone bezspójnikowo, np.

W roku 1821 po wyjściu za mąż Maryla zamieszkała w majątku Bolcienniki, jej brat Michał zarządzał majątkiem w Płużynach – zdanie złożone współrzędnie łączne.

Zdania współrzędne - spójniki:

- łączne: i, oraz, a, ani, jak również,

- przeciwstawe: ale, a, lecz, jednak, zaś, natomiast,

- rozłączne: albo, czy, lub, bądź,

- wynikowe: więc, toteż, dlatego, zatem.

Zeszyt ćwiczeń: 1-5/112-114.

--------------------------------

04.01.2022 rok

Temat: Przypomnienie i utrwalenie wiadomości o redagowaniu opowiadania. (2 godz.)

Materiały przygotowane na podstawie wskazówek ze strony: motylewdzienniku.pl

Aby powstało dobre opowiadanie - trzeba spełnić kilka warunków:

1. należy doskonale znać lektury, do których się nawiąże,

2. trzeba swoją pracę porządnie przemyśleć,

3. dobrze jest sporządzić plan opowiadania i podstawowe elementy świata przedstawionego;

- określ czas i miejsce akcji,

- zastanów się, które postacie literackie uczynisz bohaterami swojej pracy (tu: przypomnij sobie informacje dotyczące wyglądu, charakteru oraz przeżyć, do których będziesz nawiązywać),

- przemyśl, jaką narrację wybierzesz (narrator może być: świadkiem wydarzeń (3-cio osobowa) lub ich uczestnikiem (1-wszo osobowa)),

- stwórz zarys fabuły (tu: zawiązanie akcji, punkt kulminacyjny i rozwiązanie akcji),

- zastanów się, czego może uczyć twoja historia.

ĆWICZENIA:

W opowiadaniu egzaminacyjnym każdy uczeń powinien wykorzystać przynajmniej 6. spośród 10. tak zwanych elementów twórczych:

- czas wydarzeń,

- miejsce wydarzeń,

- elementy opisu (np. krajobrazu i / lub wyglądu postaci),

- elementy charakterystyki postaci,

- zwroty akcji (ciekawe wydarzenia / przygody),

- tzw. punkt kulminacyjny,

- puenta (zakończenie),

- dialog (rozmowa),

- monolog (rozważania jednej osoby),

- retrospekcja (przywołanie wydarzeń z przeszłości).

Każdy z tych elementów można zapisać np. na karteczce samoprzylepnej z konkretnym zdaniem, będącym realizacją danego punktu:

Mając tak przygotowane poszczególne elementy twórcze można rozpocząć redagowanie (a właściwie "składanie" opowiadania):

PAMIĘTAJ!

Bardzo ważne jest dobre zrozumienie tematu. Praca nie na temat - w całości oceniana jest na 0 punktów!!!

Na przykład: Dopisz dalsze losy bohaterów... to nie to samo, co Zmień zakończenie utworu...

Dobrze jest więc "poćwiczyć" projektowanie losów bohaterów, np. według następujacego schematu:

Napisz opowiadanie o spotkaniu Świtezianki z dowolnym bohaterem utworu literackiego, w którym nimfa opowiada o najtrudniejszej decyzji w swoim życiu. Twoja praca powinna udowadniać dobrą znajomość obu lektur.

--------------------------------

21.12.2021 rok

TEORIA (DO NAUCZENIA SIĘ):

Żeby poprawnie budować zdania bogate w treści, które jasno i skutecznie przekazywałyby twoje myśli, przyjrzyj się, jak tworzą je inni. Jeśli chcesz przeanalizować strukturę zdania:

Możesz sporządzić wykres, czyli graficznie przedstawić zależności między częściami zdania:

Orzeczenie to jedna z dwóch głównych części zdania. Informuje o czynności lub stanie.
Odpowiada na pytania: co robi?, co się z kimś (z czymś) dzieje?, np. Przygotowuje projekt. Zastanawia się.

Funkcję orzeczenia w zdaniu pełni najczęściej czasownik w formie osobowej. Takie orzeczenie nazywamy orzeczeniem czasownikowym.
Czasem funkcję orzeczenia pełnią wyrazy typu trzeba, można, należy, warto z towarzyszącymi im bezokolicznikami, np. Trzeba pomyśleć nad tym.

Orzeczenie odpowiada również na pytania: jaki jest?, kim (czym) jest?.
Taką konstrukcję nazywamy orzeczeniem imiennym.
Orzeczenie imienne składa się z dwóch części: łącznika i orzecznika.

Funkcję łącznika pełnią zwykle czasowniki być, stać się, zostać w odpowiedniej formie, np. Była pomysłodawczynią. Stali się sławni. Zostało przerwane.

Orzecznikiem mogą być:
∙∙  rzeczownik lub zaimek rzeczowny w narzędniku, np. Jest wzorowym uczniem. Był nim od początku.
∙∙  przymiotnik, zaimek przymiotny, liczebnik porządkowy w mianowniku, np. Był przełomowy. Stał się taki po latach. Jest drugi na liście.
∙∙  przysłówek lub wyrażenie przyimkowe, np. Nie jest łatwo. Narzędzie jest ze stali.

Podmiot to jedna z dwóch głównych części zdania. Informuje o wykonawcy czynności.
Odpowiada na pytania: kto?, co?, np. Szczęśliwy człowiek dzieli swą radość z innymi.
Szczęście odwróciło się od niego.

∙∙  Funkcję podmiotu w zdaniu pełni najczęściej rzeczownik w mianowniku, np. Każdy dzień jest zaproszeniem do szczęścia. Taki podmiot nazywamy podmiotem gramatycznym.
∙∙  Niekiedy w funkcji podmiotu występuje kilka rzeczowników, np. Kariera, sława, bogactwo dają wielu ludziom zadowolenie, ale nie szczęście. Taki podmiot nazywamy podmiotem szeregowym.
∙∙  Podmiotem może być również rzeczownik z wyrażeniem przyimkowym, np. Dobry komputer wraz z najnowszym oprogramowaniem niektórym wystarcza do szczęścia. Taki podmiot nazywamy podmiotem towarzyszącym.

 Funkcję podmiotu, oprócz rzeczownika, może pełnić zaimek rzeczowny lub inna część mowy użyta w funkcji rzeczownikowej, np. Wy nie musicie się martwić. Młodzi mają szczęście. Marzyć o szczęściu jest waszym przywilejem.

∙∙  W zdaniach, w których jest mowa o braku, nadmiarze, ubywaniu lub przybywaniu, funkcję podmiotu pełni rzeczownik lub zaimek rzeczowny w dopełniaczu, np. Szczęścia nigdy mu nie brakowało.
Taki podmiot nazywamy podmiotem logicznym.
Podobnie się dzieje, kiedy przy podmiocie występują pewne określenia ilościowe, np. Kilku szczęśliwców spotkało się podczas rozdania nagród.

∙∙  Niekiedy podmiot nie jest wyrażony odrębnym słowem, więc wykonawcy domyślamy się z formy orzeczenia lub z treści poprzedniego zdania, np. Rzuć szczęściarza do wody (ty), a wypłynie z rybą w zębach (on).
Taki podmiot nazywamy podmiotem domyślnym.

∙∙  Jeżeli w zdaniu nie ma wyrazu informującego o wykonawcy czynności i nie możemy się go domyślić, mówimy wtedy o zdaniu bezpodmiotowym, np. Wszędzie szukano szczęścia. Trzeba cierpliwości w poszukiwaniu szczęścia.

Przydawka to część zdania, która informuje o właściwościach, cechach kogoś lub czegoś, np. młoda kobieta, realistyczny portret.
Określa rzeczowniki.

• Może być wyrażona przymiotnikiem,
  rzeczownikiem, liczebnikiem,
  zaimkiem, wyrażeniem przyimkowym,
  np. muzealny gmach, budynek muzeum,
  w dwóch muzeach, to muzeum, eksponat z muzeum.

• Najczęściej odpowiada na pytania:
  jaki?, np. niezwykły pejzaż;
  który?, np. ostatni obraz;
  czyj? czego?, np. obraz Matejki, kropla farby;
  z czego?, np. rama z drewna;
  ile?, np. kilka dzieł.

Dopełnienie to część zdania, która informuje o obiekcie czynności, stanu, np. zniszczyć nieprzyjaciół, nienawidzić zła.
Dopełnienie jest określeniem czasownika i należy do grupy orzeczenia, np. uratować (kogo?) bohatera.

Odpowiada na pytania przypadków, oprócz mianownika i wołacza:
kogo?, czego?, np. nie widział zagrożenia,
komu?, czemu?, np. przyglądał się przeciwnikowi,
kogo?, co?, np. pokonał wroga,
kim?, czym?, np. walczył ze złem,
(o) kim?, (o) czym?, np. rozmyślać o przeciwnościach losu.

Dopełnienie najczęściej jest wyrażone rzeczownikiem lub zaimkiem rzeczownym z przyimkiem lub bez przyimka, np. liczył zwycięstwa, liczył na pomoc, policzył ich, liczył na nich.

Niekiedy funkcję dopełnienia pełnią inne części mowy, jeżeli występują w znaczeniu rzeczownika, np. wygrać z silniejszym.

Dopełnieniem może być także czasownik w bezokoliczniku (o ile nie jest częścią orzeczenia), np. to pomoże ich ocalić.

Okolicznik to część zdania, która informuje o okolicznościach związanych z wykonywaniem czynności lub przebiegiem stanu, m.in. o czasie, miejscu, sposobie,
np. dzisiaj wyjeżdża, wyjeżdża do Grecji, będzie się tam świetnie bawić.

Okolicznik najczęściej jest wyrażony przysłówkiem, zaimkiem przysłownym lub wyrażeniem przyimkowym,
np. dobrze wybrała, tak zaplanował, zamieszkają w pobliżu Akropolu.

• Okolicznik miejsca odpowiada na pytania:
  gdzie?, dokąd?, skąd?,
  np. pojadą do znajomych.

• Okolicznik czasu odpowiada na pytania:
  kiedy?, od kiedy?, do kiedy?, np. wyruszą wkrótce.

• Okolicznik sposobu odpowiada na pytania: jak?, w jaki sposób?, np. przyjęto ich serdecznie.

Okoliczniki informują również o przyczynie i celu czynności, stanu.
Okolicznik celu odpowiada na pytania: po co?, w jakim celu?, np. przebrał się dla niepoznaki.
Okolicznik przyczyny odpowiada na pytania: dlaczego?, z jakiej przyczyny?, np. stało się tak wskutek nieporozumienia.

Okoliczniki te mogą być wyrażone:
wyrażeniem przyimkowym, np. wyjechał na urlop,
czasownikiem w bezokoliczniku, np. przyjechał odpocząć,
rzeczownikiem, np. powiedział to żartem,
zaimkiem przysłownym, np. stąd ich śmiech.

20.12.2021 rok

Temat: Typy zdań.

NaCoBeZu:

- przypominasz sobie typy zdań: pojedyncze (nierozwinięte i rozwinięte) oraz złożone (współrzędnie i podrzędnie),

- nazywasz zdania (pojedyncze i złożone) oraz ich rodzaje (rozwinięte/nierozwiniete; współrzędne/podrzędne), uzasadniając swoją odpowiedź,

- wskazujesz w zdaniach podmioty i orzeczenia,

- liczysz części składowe wypowiedzeń wielokrotnie złożonych,

- poprawiasz tekst pod względem interpunkcji.

TREŚCI Z PODRĘCZNIKA WSiP "BLIŻEJ SŁOWA":

Ze względu na zależności między wypowiedzeniami składowymi wyróżniamy:

W zdaniu pojedynczym przecinkiem oddzielamy jednorodne części zdania niepołączone spójnikiem i.

Przecinek stawiamy między zdaniami składowymi zdań złożonych podrzędnie; przecinkami z dwóch stron oddzielamy zdania wtrącone.

W zdaniach złożonych współrzędnie:
• nie stawiamy przecinka przed spójnikami i, oraz, lub, albo
• stawiamy przecinek przed lecz, ale, więc
• stawiamy przecinek przy zdaniach niepołączonych spójnikami.

Zostać ekspertem

1. Określ typy zdań użytych w tekście. Wykorzystaj informacje zawarte w tabelach powyżej.
    

   Panika! Marek został wyrwany do odpowiedzi. Zamilkł. A niech to! Nie spodziewał się tego. Przecież wczoraj był pytany i miał też oceny z zadań. Zastanawiał się, czy przypadkiem czarny kot nie przebiegł mu drogi. Najbardziej obawiał się tego, że skompromituje się przed klasą. Czy uda mu się wybrnąć z tej sytuacji?

2. Dodaj wyrazy określające do orzeczenia lub podmiotu.

   Hobbit wyruszył. Potwory atakują. Czarnoksiężnik powróci. Dobro zwycięży.

3. Dokończ w zeszycie zdania i podaj nazwy typów powstałych wypowiedzeń.

   Ukrył się i .
   Był niewidoczny, ale .
   Wstrzymał oddech, więc .
   Uratuje się albo .

4. Rozwiń zdania pojedyncze w wypowiedzenia złożone zgodnie z sugestią zawartą w nawiasach. Zdania zapisz w zeszycie.

   Podróż była wyczerpująca, (dlaczego?) .
   Droga prowadziła do miejsca, (jakiego?) .
   Dotarli tam, (kiedy?) .
   Okazało się, (co?) .

5. W powyższych przykładach zaobserwuj, w których miejscach postawiono przecinek. Podaj zasady użycia tego znaku interpunkcyjnego.
6. Opisz scenę przedstawioną na ilustracji. Użyj wszystkich poznanych typów zdań.

   

ZESZYT ĆWICZEŃ:

3/100-101, 4/101, 6/102

--------------------------------------

07.12.2021 rok

Temat: "Opowieść wigilijna" - proza życia  i magia świąt. Świat przedstawiony w opowieści Karola Dickensa.

Charles Dickens - biografia.

Charles Dickens (1812-1870) był angielskim pisarzem epoki wiktoriańskiej, jednym z najpopularniejszych powieściopisarzy w historii literatury.
Karol Dickens_biogram

UŚMIECHNIJ SIĘ - ciekawostka

Karol Dickens układał się do snu tak, aby głową wskazywać północ, a piętami południe. Zawsze. Nawet w hotelu odszukiwał kieszonkowym kompasem interesujące [go] strony świata i kazał przestawiać łóżko. Gdy zauważył, że chłopiec hotelowy stuka się palcem w czoło, powiedział: „Otrząsanie mózgu nic nie pomoże, nie odzyskasz rozumu, póki nie będziesz sypiał z głową na północ”.

M. Ziółkowska, Skąd my to mamy? Dzieje przedmiotów codziennego użytku, Warszawa 1997, s. 75.

"Opowieść wigilijna" - geneza opowieści.

Dickens napisał swój utwór w rekordowym czasie - około sześciu tygodni przede wszystkim po to, aby zarobić na utrzymanie licznej rodziny i spłatę długów.

[...] jesienią 1843 r. Dickens wpadł na pomysł napisania niewielkiej książki o bożonarodzeniowej tematyce i wydania jej własnym sumptem tuż przed świętami. [...]

Pisał dla pieniędzy, ale stworzył dzieło pochodzące z głębi serca. W postać skąpca Ebenezera Scrooge’a włożył wiele z siebie samego – kiedy duch przeszłych świąt przypomina Scrooge’owi jego własne dzieciństwo, pokazuje mu dzieciństwo Dickensa. „Pewne samotne dziecko, chłopiec zapomniany przez swoich opiekunów” – to autoportret pisarza, który w wieku 12 lat otarł się o półsieroctwo (ojciec poszedł do więzienia za długi) i trafił do fabryki pasty do butów. Młody Dickens tak jak młody Scrooge jedyną pociechę znajdował wtedy w książkach. [...]

Opowieść wigilijna miała piorunujące działanie. Wiele jest relacji np. o fabrykantach, którzy poruszeni książką Dickensa dali swoim robotnikom dodatkowy wolny dzień. [...]

Powieść Dickensa ukazała się w czasach wielkich niepokojów społecznych. [...]
Ówczesnym pracodawcom przyświecały następujące słowa Malthusa*:
„Ubogi nie ma powodu do egzystencji. Sama natura mówi mu, żeby odszedł”. Nędza była przestępstwem (nędzarz winny był zwykle np. włóczęgostwa czy żebractwa). [...] nędzarzy kierowano do domów przymusowej pracy. Ponieważ ich praca nie była nikomu potrzebna (wszak dlatego właśnie zostali nędzarzami!), polegało to najczęściej np. na przymusowym obracaniu kieratu, który nie był do niczego podłączony.

Dickens, który dobrze znał smak nędzy, walczył z tymi poglądami – włożył wiele z nich w usta Scrooge’a. [...]

Smutnym postscriptum całej historii było to, że Opowieść wigilijna nie przyniosła pisarzowi spodziewanego zysku. Już dwa tygodnie po premierze ukazało się jej pirackie wydanie. Dickens wytoczył piratom proces. Wygrał go, ale ci ogłosili upadłość i pisarz poniósł dodatkowo wszystkie koszty sądowe. Spodziewał się zarobić na swej książce 1000 funtów, w rzeczywistości na czysto zarobił niewiele ponad 100.

W. Orliński, Wigilia pana Dickensa, „Gazeta Wyborcza” 2004, nr 301, s. 14.

*Thomas Malthus – angielski ekonomista żyjący w XVIII wieku.

Zanotuj w zeszycie całymi zdaniami, aby powstała zwarta notatka:

W jakim celu Charles Dickens napisał Opowieść wigilijną?

Karol Dickens napisał "Opowieść wigilijną", aby spłacić swoje długi.

Jakie fakty ze swojego życia wykorzystał autor Opowieści wigilijnej, tworząc życiorys Scrooge’a?

Tworząc życiorys Scrooge'a nawiązał do swojego trudnego dzieciństwa, ówczesnej samotności i "uciekania" w świat książek.
Jakim opiniom się przeciwstawił Charles Dickens w Opowieści wigilijnej?

Która wypowiedź Scrooge’a dowodzi, że poglądy bohatera były zbieżne z przytoczonymi w tekście poglądami Malthusa? (Podaj odpowiedni cytat z Opowieści wigilijnej).

Autor przeciwstawiał się powszechnie panującym opiniom, że "nędzarze nie zasługują, aby żyć" lub że bieda to przestępstwo.

Który przytoczony w tekście fakt dowodzi, że literatura może wpływać na życie codzienne?

O tym, że literatura może wpływać na życie codzienne świadczy np. fakt, że wielu ówczesnych pracodawców (poruszonych opowieścią Dickensa) dało swoim pracownikom dodatkowy dzień wolny.

Z jakiego powodu utwór nie przyniósł autorowi spodziewanych korzyści?

Utwór nie przyniósł autorowi spodziewanych korzyści, ponieważ szybko pojawiły się "pirackie wersje" historii Ebenezera.

Edytowalna karta pracy.

Zeszyt_lekturowy_Opowiesc_wigilijna_edyt.pdf

Krótkie uporządkowanie omawianych treści.

Opowieść wigilijna okiem polonisty