Texts on Hersilia
María Jesús Ramírez, Hersilia
Hersilia matrona Sabina erat, Titi Tatii regis filia. Postquam Romani mulieres Sabinas rapuerant, Romulus eam uxorem duxit. In bello Sabinorum adversus Romanos, Hersilia ad proelium venit ad eius mariti et patris mortem vitandam. Hersilia, inter maritum Romulum et patrem Tatium posita, ambos petivit ut bellum desinerent et pacem facerent. Itaque, eis dixit ne orba patre neque vidua esse volebat. Simul, aliae mulieres Sabinae idem fecerunt. Hoc modo concordia inter Sabinos et Romanos crevit. Hersilia et Romulus duos liberos habuerunt Aollium filium et Primam filiam. Sicut Romulus mortuus divus Quirinus factus est, ita Hersilia mortua quoque diva facta est, et dea Hora vel Horta vocatur.
Text of María Jesús Ramírez with German notes by Bernd Ruppel
Die Römer hatten auf Veranlassung des Romulus von dem benachbarten Stamm der Sabiner (lat. Sabini, -orum) Frauen geraubt, um Abhilfe gegen den Frauenmangel in Rom zu schaffen. Eine von ihnen war Hersilia.
Hersilia matrona Sabina erat, Titi Tatii regis filia. Postquam Romani mulieres Sabinas rapuerant, Romulus eam uxorem duxit . In bello Sabinorum adversus Romanos, Hersilia ad proelium venit ad eius mariti et patris mortem vitandam. Hersilia, inter maritum Romulum et patrem Tatium posita, ambos petivit, ut bellum desinerent et pacem facerent. Itaque eis dixit se neque orbam patre neque viduam esse velle. Simul aliae mulieres Sabinae idem fecerunt. Hoc modo concordia inter Sabinos et Romanos crevit. Hersilia et Romulus duos liberos habuerunt Aollium filium et Primam filiam. Sicut Romulus mortuus divus Quirinus factus est, ita Hersilia mortua quoque diva facta est, et dea Hora vel Horta vocatur.
Titus Livius , "Ab urbe condita" I, 11
[11] Dum ea ibi Romani gerunt, Antemnatium exercitus per occasionem ac solitudinem hostiliter in fines Romanos incursionem facit. Raptim et ad hos Romana legio ducta palatos in agris oppressit.
Fusi igitur primo impetu et clamore hostes, oppidum captum; duplicique victoria ouantem Romulum Hersilia coniunx precibus raptarum fatigata orat ut parentibus earum det veniam et incivitatem accipiat: ita rem coalescere concordia posse. Facile impetratum. Inde contra Crustuminos profectus bellum inferentes. Ibi minus etiam quod alienis cladibus ceciderant animi certaminis fuit.
Vtroque coloniae missae: plures inventi qui propter ubertatem terrae in Crustuminum nomina darent. Et Romam inde frequenter migratum est, a parentibus maxime ac propinquis raptarum.
Ovidius, Metamorphoses XIV, 830
Flebat ut amissum coniunx, cum regia Iuno
Irin ad Hersilien descendere limite curvo 830
imperat et vacuae sua sic mandata referre:
'o et de Latia, o et de gente Sabina
praecipuum, matrona, decus, dignissima tanti
ante fuisse viri coniunx, nunc esse Quirini,
siste tuos fletus, et, si tibi cura videndi 835
coniugis est, duce me lucum pete, colle Quirini
qui viret et templum Romani regis obumbrat';
paret et in terram pictos delapsa per arcus,
Hersilien iussis conpellat vocibus Iris;
illa verecundo vix tollens lumina vultu 840
'o dea (namque mihi nec, quae sis, dicere promptum est,
et liquet esse deam) duc, o duc' inquit 'et offer
coniugis ora mihi, quae si modo posse videre
fata semel dederint, caelum accepisse fatebor!'
nec mora, Romuleos cum virgine Thaumantea 845
ingreditur colles: ibi sidus ab aethere lapsum
decidit in terras; a cuius lumine flagrans
Hersilie crinis cum sidere cessit in auras:
hanc manibus notis Romanae conditor urbis
excipit et priscum pariter cum corpore nomen 850
mutat Horamque vocat, quae nunc dea iuncta Quirino est.