A NOSA COMARCA: O BIERZO

PINCELADAS HISTÓRICAS 

O Bierzo é unha comarca administrativa composta de 38 municipios ,3​4​ conformada en 1991 a partir da rexión natural española do mesmo nome situada no terzo occidental da provincia de León, na comunidade autónoma de Castela e León. ​Xeograficamente, o Bierzo estrutúrase ao redor de varios vales na conca do río Sil, con individualidades de tipo xeográfico. Na división territorial de 1822 estableceuse a provincia do Bierzo, con capital en  Villafranca, que estaba integrada polo Bierzo propiamente devandito, e as comarcas de La Cabrera (na súa metade occidental), Valdeorras e  Laciana. Con todo, a división provincial de 1833 non recolleu na reestruturación territorial á provincia berciana, que viu repartidos os territorios que integraban a provincia de 1822 entre as provincias de León (caso do Bierzo, La Cabrera e  Laciana), e Ourense (caso de Valdeorras). O castelán é a lingua oficial e de uso máis estendido, aínda que tamén se fala, en menor medida, o galego e o leonés, cuxa  hibridación deu lugar a un dialecto berciano con diversas variacións locais.

Considerouse sempre ao Bierzo como unha ponte entre o galego e o leonés; pero con caracteres propios moi diferenciados, 45​ que levaron a definir esa fala do Bierzo como dialecto berciano no século  XIX.

Unha fronteira imaxinaria que parte do Alto  Cúa ata parte do actual municipio de Ponferrada (Fuentesnuevas e  Dehesas) divide os territorios lingüísticos. Desde antigo ambos foron o fala ou linguaxe cotián ou tradicional. Hoxe en día, evitando as poboacións máis urbanas, onde o autóctono, lingüisticamente falando, practicamente desapareceu, nótase como formas se  hibridan, ás veces, e como se mesturan resultados  fonéticos galegos e  asturleoneses (e aínda casteláns) coexistindo ambas as formas nalgúns casos. Por outra banda, moitos dos vales ou comarcas que forman o Bierzo conservan significativas peculiaridades na súa fala, xurdindo así xergas como o  burón (xerga dos vendedores e  albarderos ambulantes de Fornela), e o dialecto  ancarés.

Lola Prada. IES VIRGEN DE LA ENCINA. 2º BACHARELATO.

CASTRO VENTOSA

Castro Ventosa é un xacemento arqueolóxico situado na comarca do Bierzo, na provincia de León, ao noroeste da península ibérica. Trátase dunha ocupación prerromana na que se encontraron estruturas circulares de pedra, xunto con máis restos arqueolóxicos. Esta cidade fortificada coñécese co nome de Bergdunum, que significa cidade fortificada nun lugar alto. Moitas pezas  encontradas neste castro, como puntas de lanzas, muíños pezas de cerámica, fíbulas,...) pódense ver  no Museo Arqueolóxico de Cacabelos (M.A.R.C.A)

Sara Arias.1º Bacharelato. Ies Virgen de la Encina

RESTOS ARQUEOLÓXICOS EN COMPLUDO

En Compludo (Bierzo) atopáronse uns restos arqueolóxicos que se acharon concretamentamente   na paraxe do Prao da Igrexa. Nas excavacións que se realizaron o verán de 2018 como parte do proxecto ‘Oríxes da Tebaida’ (dirixido por Artemio Martínez),  on á conclusión de que  pertencen a uns muros dos laterais  da igrexa e do mosterio fundado por San Fructuoso no século VII. Ademáis, seica  hai restos noutras oito fincas situadas arredor da vila de Compludo. Non obstante, non se atoparon restos humanos nin cerámicas

Pablo Montaña. 1º Bach. IES Virgen de la Encina.

CONSTRUCIÓNS TRADICIONAIS  DO BIERZO

A PALLOZA.

Unha palloza é unha construción arquitectónica de planta circular ou oval, de entre dez e vinte metros de diámetro. Con paredes baixas de pedra e cuberta por un tellado  cónico vexetal, normalmente formado por talos de centeo; pode levar un cume ou rematar un pico. A súa orixe é  prerromano, presumiblemente celta. Foron utilizadas ata a segunda metade do século  XX, cando as modernas comunicacións facilitaron a chegada de novos materiais de construción á zona. Baixo o seu teito convivían os animais e as persoas, e estaban unicamente separados por un muro. A palloza constrúese ás veces sobre chan inclinado. Nese caso, os animais ocuparían parte máis baixa, para facilitar a saída de ouriños.

Un das vilas  onde se pode encontrar pallozas chámase Balboa. Esta pequena poboación é famosa polas súas pallozas vivas, vivendas típicas de noroeste de España e que en  Balboa utilízanse como centros de reunión e espazos turísticos para gozar plenamente do turismo rural.

En canto ao alonxamento e gastronomía,  Balboa dispón de dous albergues a prezos económicos e abertos todo o ano. Tamén podedes gozar da comida típica da zona baseada no vacún e conservas artesás de froitas, pementos do  bierzo e froitos secos entre unha gran variedade de alimentos frescos do Bierzo.

Lola Prada.

AS CASAS TÍPICAS BERCIANAS.

Na construción típica  do Bierzo os edificios responden o tipo de casa con corredor, bastante común na comarca. Por norma xeral, son edificios de dúas plantas, nas que na antiguidade a planta baixa estaba  destinada a albergar animais pequenos. A  vivenda   sitúase na planta alta, e componse de cociña, e dunha ou dúas pezas de dormitorio. Curiosamente o acceso á planta alta adóitase facer mediante unha escaleira exterior, situada na fachada principal e que adoita dar paso á cociña de maneira directa. Case todas as vivendas contan cunha ampliación ao exterior, que consiste na realización dun corredor con materiais lixeiros. Acostúmase empregar  materiais para a construcción como o ladrillos, bloques de arxila, terra, rocas e pedras naturais, formigón, auga e outras técnicas de albanelería

Lola Prada. Ponferrada.

HÓRREOS OU CABOZOS

Etimolóxicamente, a palabra hórreo provén do latín e este á súa vez do grego, cuxo significado é o de “graneiro”. Caracterízanse por ser espazos escuros e fríos pero cunha boa ventilación.

Un hórreo é unha construción destinada a gardar e conservar os alimentos lonxe da humidade e dos animais para mantelos nun estado óptimo para o seu consumo. Caracterízase por manterse levantado sobre pilares para evitar a entrada de humidade e de animais (especialmente ratons e outros roedores) desde o chan e por permitir a ventilación a través de ranuras nas paredes. Unha das súas diferenzas máis notables coas tradicionais pallozas, é que os hórreos son de planta cadrada e elévanse sobre catro pilares.

Debido á importancia que a agricultura e a gandería tiñan, estas construcións supoñían gran parte do sustento doméstico. Actualmente os hórreos perviven como símbolo da arquitectura rural, en moitos casos recuperados como atractivo turístico, habendo aproximadamente 39 hórreos no Bierzo.

Ainhoa Serrano. IESVE. Ponferrada. 

HÓRREOS OU CABOZOS

Etymologically, the word hórreo comes from the Latin and this also from the Greek, whose meaning is the one of "granary". They are characterized by dark and cold spaces but with good ventilation.

A barn is a construction designed to store and keep food away from moisture and animals, to keep them in an optimal state of consumption. They are characterized by staying upright on pillars to prevent the entry of moisture and animals (especially mice and other rodents) from the soil and allow ventilation through slots in the walls. One of its most notable differences with the traditional pallozas, is that the granaries are square and rise on four pillars.

Due to the importance of agriculture and livestock, these constructions accounted for much of the domestic livelihood. Currently, the granaries survive as a symbol of rural architecture, in many cases they recovered as a tourist attraction, with approximately 39 granaries in Bierzo.

Ainhoa Serrano. IESVE

A CASA TRADICIONAL   BERCIANA

Na construción típica  do Bierzo os edificios responden o tipo de casa con corredor, bastante común na comarca. Por norma xeral, son edificios de dúas plantas, nas que na antiguidade a planta baixa estaba  destinada a albergar animais pequenos. A  vivenda   sitúase na planta alta, e componse de cociña, e dunha ou dúas pezas de dormitorio. Curiosamente o acceso á planta alta adóitase facer mediante unha escaleira exterior, situada na fachada principal e que adoita dar paso á cociña de maneira directa. Case todas as vivendas contan cunha ampliación ao exterior, que consiste na realización dun corredor con materiais lixeiros. Acostúmase empregar  materiais para a construcción como o ladrillos, bloques de arxila, terra, rocas e pedras naturais, formigón, auga e outras técnicas de albanelería

Lola Prada.  

COSTUMES BERCIANOS

A MATANZA DO PORCO

A matanza do porco  é o conxunto de procedementos que se realizan para o sacrificio do porco, o faenado da canal e a posterior elaboración dos embutidos e outras pezas para conservar a  carne obtida. Non se aplica ó sacrificio industrial, senón só á matanza realizada no domicilio do propietario e exclusivamente para o consumo familiar. Habitualmente en novembro o decembro.

Representa a principal fonte de abastecemento de carne da familia rural para todo o ano, ademáis de constituír, xunto co Entroido, unha das formas máis representativas da cultura popular  berciana  e tamén galega.

Dalgún xeito o mes de  San Martiño, novembro,   marca o inicio dos frios de inverno e dá o punto de saída á tradición de matar o porco que se cebou ou alimnentou  coidadosamente durante todo o ano. De aí o refrán : "A todo porco lle chega ou seu San Martiño”.

Tradicionais son tamén, chegado San Martiño, os magostos, como xa comentei anteriormente.

THE SLAUGHTER OF THE PIG

The slaughter of the pig is the set of procedures that are carried out for the sacrifice of the pig, the faenado of the channel and the later elaboration of the sausages and other pieces to conserve the meat obtained. It does not apply to industrial slaughter, but only to slaughter carried out at the home of the owner and exclusively for family consumption. Usually in November, December.

It represents the main source of supply of meat from the rural family throughout the year, as well as forming, along with Carnival, one of the most representative forms of the popular culture Berciana and also Galicia.

Somehow the month of San Martiño, November, marks the beginning of the winter cold and gives the starting point to the tradition of killing the pig that was fattened or nourished carefully throughout the year.

Traditional are also, arrived San Martiño, the magostos, as I said before.

Ainhoa Serrano. Ponferrada. 

O FIANDÓN

O fiandón (ou fía, fiada, fiadeiro) é unha reunión que se realiza polas noites no Bierzo, unha vez rematada a cea, na que se contan contos, cántase, báilase e realízanse certos xogos populares ao tempo que se traballa nalgún labor manual (xeralmente téxtil). Tal reunión adoitábase facer ao redor do lar, cos participantes sentados en escanos ou bancadas.

O fiandón séguese a practicar no oeste das provincia de León e Asturias e na montaña oriental galega.

O 8 de xuño de 2010, as Cortes de Castela e León declararon ao Filandón como Ben de Interese Cultural.

Ainhoa Serrano. Ponferrada

THE FIANDON 

The fiandón is a meeting that takes place at night in El Bierzo, once the dinner is over, in which stories are told, where the people sing, and certain popular games are performed while working in some manual work (usually textile). Such a meeting used to take place around the lighthouse, with the participants seated in seats or benches.

The fiandon is still practiced in the western province of León and Asturias and in the eastern Galician mountain.

On June 8, 2010, the Cortes of Castilla y León declared the Fiandón Cultural Heritage.

Ainhoa Serrano. 2º Bach. IESVE. Ponferrada.

GASTRONOMÍA DO  BIERZO/ LEÓN  

A MORCILLA LEONESA

A morcilla leonesa  é un embutido típico de León que se pode degustar en toda a provincia. Para a súa elaboración como imo ver a continuación emprégase a tripa do porco máis grosa, a cal se enche dun revolto de  sangue, fariña, cebola, uvas pasas azucre,...  Pódes comer á grella , untada no pan tostado, en croquetas ou incluso en empanada.

Ingredientes: 

Morcillas, aceite, sal, azucre, cebola, uvas, sangue do porco, fariña e aceite de oliva.

Elaboración:

Mestúranse todos os ingredientes sinalados e e póñense a ferver durante unha hora os ingredientes(o sangue, a cebola, ...)aderézanse ao gusto e logo  métense nunha  tripa do porco e déixanse ferver  unha hora aproximadamente.

 Logo abrimos as morcillas pola metade, e verquemos todo nunha fonte. Sacamos a pel da morcilla e logo poñemos ao lume unha tixola con aceite( unha cullerada chega)  e botamos o contido. Deixámolo fritir todo  uns 6 ou 8 minutos. Cando estean cunha cor escura, nese intre  estarán listas .Outra alternativa é facelas á grella.  Pódense servir en racións ou ben con pan tostado á grella.  

Pablo Montaña, IES Virgen de la Encina, Ponferrada 

A EMPANADA DO BIERZO OU DE BATALLÓN

Ingredientes:

 Para a masa: 

• Fariña de forza( 500 gr.)
•  Auga(150 ml.)
• Aceite( 100 ml.)
•  levadura prensada( 20 gr.)
• Sal ao gusto

Para o recheo: 

• Acelgas tenras
• Cebola
• Patacas
• Touciño entrefebrado fresco
• Chourizo fresco
• Aceite de oliva
• Sal

  Preparación: 

Primeiramente  quéntase auga e déixase ferver; engadimos levadura e sal.Amásase ben e déixase  repousar ata que aumente de tamaño, concretamente o  dobre do volume. Mentres prepárase  o recheo. Córtanse patacas en rodas, pícase chourizo, touciño entrefebrado  e  cebola.

No momento no que  a masa xa estea lista  dividímola en dúas partes , unha vai ser a base e a outra a parte de enrriba. Logo botamos na o recheo, esténdese e úntase a codia con aceite. A continuacón  ponse no  forno  a uns 200 graos durante unha hora aproximadamente.

Diego Corredera. 1º BACH. IES Virgen de l a Encina. Ponferrada.

AS ORELLAS DO ENTROIDO

As orellas son unha sobremesa típica do Bierzo e de Galiza. Cómese a finais de Febreiro, xa que é típica do entroido; festividade da zona na que a xente se disfraza e sae á rúa en desfiles e de festa.

Ingredientes:

Fariña de trigo_____________________250 mg

Manteiga_________________________ 25 mg

Licor de anís ou augardente__________ 25 ml

Auga morna_______________________ 100 ml

Azucre en po _____________________ 60 g

Ovo ____________________________ 1

Reladura de limón ________________ ½

Sal

Elaboración

Primeiro mesturamos todos os ingredientes menos a fariña nunha cunca ata formar unha crema homoxénea. Se non nos gusta con sabor limón podemos usar reladura de laranxa. Despois incorporamos a fariña coándoa ata formar unha masa lixeira e elástica aínda que lixeiramente graxenta. Deixamos repousar unha hora.

A continuación, debemos estirar pequenas bolas e amasalas ata darlles forma de orella. O importante é que queden o máis finas posibles. Para que a masa non se pegue temos que botar aceite de oliva na superficie de traballo e no rodo.

A medida que imos dando forma á masa imos fritindo as orellas no aceite fervendo. Deixámolas escorrer nun prato con papel de cociña e poñemos azucre en po por enriba antes de servir.

SARA A. GABRIEL, IES Virgen de la Encina, Ponferrada. 

Carnival ears

The orellas are a typical desert of Bierzo and Galiza. . People usually eat them at the end of February, because they are typical of the carnival; a festival of the place in which people dress up and goes out into parades and parties.

Ingredients

Wheat flour_____________________250 mg

Butter _________________________ 25 mg

Anise or liqueur ________ 25 ml

Lukewarm water_______________________ 100 ml

Sugar powder _____________________ 60 g

Egg ____________________________ 1

Lemon wedge ________________ ½

Salt

Elaboration

First, mix all the ingredients except flour in a bowl until it forms a homogeneous cream. If we don`t like lemon, we can use orange ribbon. Then, we incorporate the flour by coating it until it forms a dough and elastic, although slightly greasy. Let's rest for an hour.

Next, we must stretch small balls and knead them to give them ear form. They must be as thin as possible. If we want that the dough don`t stick in the table we have to pour olive oil on the work surface and on the spoon.

As we are giving shape to the dough we are frying the ears in the boiling oil. We let them drain on a plate with cooking paper and put powdered sugar above before serving.  

Sara A. Gabriel. IES Virgen de la Encina, Ponferrada.

O BOTELO DO BIERZO

O botelo ou butelo é un embutido, curado e afumado, feito con carne de porco, pemento e algúns outros condimentos, con que se enche tradicionalmente a tripa grosa ou ben o estómago do mesmo animal. Hai distintas variantes de preparación segundo as zonas.

Ingredientes (4 persoas):

Un botelo do Bierzo

4 chourizos frescos

1 repolo mediano

4 patacas

Preparación:

 O Botelo do Bierzo ponse a cocer nunha pota, a lume lento. Un botelo que pese un quilo deberá cocer unhas dúas horas. Corenta e cinco minutos antes da súa plena  coción incorporamos a verdura. Por último, trinta minutos antes da  coción, engadiranse as patacas e o chourizo fresco do Bierzo. A súa salsa vermella será o complemento ideal que dará cor, aroma e sabor ás verduras e ás patacas. Sérvese nunha fonte fonda, cos  aditamentos rodeando o botelo.

LOLA PRADA,  2º BACH. IES VIRGEN DE LA ENCINA, PONFERRADA

O CALDO BERCIANO

Ingredientes:

_200 gramos de fabas

_2  ó 3 Patacas medianas/grandes.

_1/2 Repolo rizado

_1 Punta de costela

_1 Anaco de  espinazo

_1 Chourizo

_1 Pouquiño de unto

_2 Dentes de allo

_Un Pouquiño de aceite de oliva

_Sal

Preparación:

Doce  horas antes  de comezar poñemos  as fabas a mollo, con auga fría. No momento da preparación  escorrémolas e colocámolas nunha pota con auga fría de novo que cubra uns tres  dedos por encima e logo ponse ao lume a ferver. Nese momento engadiremos a carne e deixaremos que coza todo xunto uns 30 minutos. Agora é o momento de incorporar o repolo rizado previamente  lavado e  cortado en anacos.  Deixámolo outros 30 minutos ao lume. Agora incorporaríamos as patacas.  Escarchamolas para que solten o almidón ao caldo. Cando falten 10 minutos para finalizar, engadímoslle o unto. Cando apaguemos o lume, sacámolo.

Unha vez que estea todo cocido, é o momento de preparar o  refrito nunha tixola.

Picaríamos allo e engadiríamolo á tixola, con aceite de oliva e cunha culleriña de pemento.Logo engadiríamos o  caldo e removeríamos un pouquiño  e xa estaría listo para servir.  

Lola Prada. IES VIRGEN DE LA ENCINA. Ponferrada.

RECEITA :  FILLOAS DE SANGUE

As filloas son típicas no  Entroido, tamén nas matanzas do porco e  en épocas de frío no norte de España.

Ingredientes

• 1/2 litro de leite.
• 1 vaso con sangue de porco.
• 4 ovos.
• 250 gramos de fariña.
• Ralladura de 1 limón.
• 2 culleradas de azucre.
• Canela moída.
• Sal.
• Pementa moída.
• 1 anaco de touciño de porco.

ELABORACIÓN:

1. Collemos unha cunca  e batemos ben os ovos, despois engadimos o leite, a reladura de limón, sal, pementa e a canela.

2. Cando todos os ingredientes estean ben mesturados, imos engadindo a fariña.

3. Cando estea ben incorporada, engadimos o sangue, mesturando enerxicamente para que quede sen grumos.

4. Deixamos repousar unha  hora.

5. Poñemos unha tixola para filloas  se temos ou unha de tamaño parecido, e poñémola ao lume.

6. Picamos o touciño cun garfo e imos pasándoo pola tixola e cun cullerón imos botando masa, cocendo as filloas por unha banda e dándolle a volta cunha culler de madeira; polo outro, imos sacándoas e poniendolas sobre papel de cociña.

7. E seguimos así ata rematar  coa masa. Dobramos entón as filloas e poñémolas nunha fonte. Logo botámoslles azucre  ao gusto , e listas para comer.

Ainhoa Serrano. IES Virgen de la Encina. Ponferrada 

FILLOAS DE SANGUE

The filloas are typical in Entroido, also in the slaughters of the pig and in cold weather in the north of Spain.

Ingredients:

• 1/2 liter of milk.
• 1 glass with pig blood.
• 4 eggs.
• 250 grams of flour.
• 1 lemon zest.
• 2 tablespoons of sugar.
• Ground cinnamon.
• Salt.
• Ground pepper.
• 1 piece of pork bacon.

PREPARATION:

1. We take a cup and beat the eggs well, then add milk, lemon peel, salt, pepper and cinnamon.

2. When all the ingredients are well mixed, add flour.

3. When it is well incorporated, we add the blood, mixing vigorously so that it remains without lumps.

4. We let him rest for an hour.

5. We put a frying pan for pancakes if we have, or a similar size, and put it on fire.

6. Chop the bacon with a fork and pass it through the pan and with a spoon we are throwing the dough, cook the pancakes on one side and turn over with a wooden spoon; On the other hand, we will take them out and put them on kitchen paper.

7. And we keep doing that until we finish the dough. Then we fold the pancakes and put them in a dish. Then we put sugar to taste, and ready to eat.

Ainhoa Serrano.

BACALLAU CON PEMENTOS DO BIERZO 

Ingredientes:

• 500 g. de bacallau en anacos grandes.
• 2 cebolas grandes, peladas á xuliana (en tiras finas).
• 50 g. de piñóns.
• 4 dl. de salsa de tomate.
• Aceite de oliva virxe extra.
• 2 Pementos.
• Pementa negra moída.
• Fariña.
• Sal.

ELABORACIÓN:

1. Poñer a remollo o bacallau en auga fría de 24 a 48 horas, cambiando a auga varias veces, para que o bacallau se desalgue.

2. Escorrémolo e secamos cun pano.

3. Pasámolo por fariña e fritimolo en abundante aceite de oliva virxe extra ata que se doure.

4. Fritimos a cebola (picada á xuliana) nun pouco de aceite de oliva virxe extra, a lume lento e tapada.

5. Unha vez fritida a cebola, a salpimentamos ao gusto.

6. Nunha fonte, colocamos a cebola e, sobre ela os tacos de bacallau fritos, e engadimos a salsa de tomate.

7. Metemos no forno a fonte (previamente quentámolo durante 10 minutos) a temperatura media (175-180 ºC), de 7 a 8 minutos.

8. A continuación distribuímos os pementos sobre os anacos de bacallau, salteamos os piñóns por enrriba, gratinamos e servimos na mesa na mesma fonte.

COD WITH PEPPERS

Ingredients:

• 500 g. of cod in large pieces.
• 2 large onions, peeled on julienne (in thin strips).
• 50 g. of pine nuts
• 4 dl. of tomato sauce
• Extra virgin olive oil.
• 2 peppers.
• Ground black pepper.
• Flour.
• Salt.

PREPARATION:

1. Put the cod in cold water for 24 to 48 hours, changing the water several times so that the cod is desalted.

2. We squeeze it and dry it with a cloth.

3. We pass it through flour and fry it in plenty of extra virgin olive oil until golden brown.

4. Fry the onion in a little extra virgin olive oil, over low heat and cover.

5. Once the onion is fried, we season it to taste.

6. In a dish, place the onion and, on top of it, the fried cod, and add the tomato sauce.

7. Put the source (previously heated for 10 minutes) in the oven at an average temperature (175-180 ° C), 7 to 8 minutes.

8. Then distribute the peppers over the pieces of cod, salt the pine nuts, gratin and serve on the table in the same source.

Ainhoa Serrano. IESVE. 

PEMENTOS ASADOS DO BIERZO.

Os pementos hai que asalos xusto despois de recollelos. Poden pasar cinco días ata asalos e se están en cámaras de conservación ata dez días.  

O período máximo que deberá transcorrer desde a recolección ata o asado será de 5 días, podendo ser ata 10 días se desde a súa entrada na industria pasouno en cámara de conservación.

 Os  pementos ásanse á grella ou no forno. O combustible usado  para iso será ou  leña (de aciñeira, carballo, chopo, castiñeiro) ou gas (propano ou natural).

  O tipo de forno inflúe no  tempo de asado así como a temperatura , o grao de madurez do froito…Logo do asado realizarase o proceso de pelado e o de eliminar as sementes, de xeito artesanal. Logo introdúcense nuns botes para o envasado. Ese mollo que acompaña ao pemento no envase é a salsa do pemento que solta despois de asalo. A ese prebe pódeselle engadir sal, aceite de oliva , allo, ácedo cítrico ou zume de limón.

 O envasado faise con envases de vidro ou metal en formatos de contido neto máximo de 780 gramos de pemento. Pódense presentar enteiros ou en anacos.  Os pementos, unha vez envasados, hai que sometelos a un tratamento térmico de esterilización para que se poidan conservar.

Christian García. 2º Bacharelato. IES Virgen de la Encina. 

TORTA DE PERA.

Ingredientes:

• 250  gr de follado / 1 lámina
• 6 peras tipo conferencia
• 100  gr de azucre
• 1 ovo
• 80  gr de manteiga.
• Fariña

Preparación:

Unha vez colocada a masa no  molde para tortas, picaremos no fondo a base da masa cun garfo.

Pelaremos as peras, cortar pola metade e deixar libre de pebidas ou sementes. Cortaremos en láminas máis finas e colocaremos no fondo da pasta de follado  colocandolas en forma de  rosetón unhas sobre outras para que estean ben xuntas entre elas.

Mesturaremos o azucre co ovo e bateremos ata que se forme unha crema moi  espumosa. Engadiremos a manteiga  derretida, removeremos ben e bañaremos as peras coa metade desta mestura.

É importante  acender o formo a  200 º , deixar que se quente un pouco, introducir a torta no forno uns 15 minutos.

Abriremos o forno pasado este tempo e bañaremos  novamente a torta de pera co resto da crema anterior. Baixaremos a temperatura a 180 º e deixaremos enfornar uns 20 minutos máis. Deixar arrefriar.

Lola Prada, Ponferrada

TORTA DE CASTAÑA

Esta  receita é fácil de elaborar. Cocíñase ao baño María e decórase con castañas en prebe de azucre. Leva facela 45 minutos.

  Ingredientes: ( para 6 persoas) :

• Castañas750 g

• Manteiga: 100 g

 • Leite: 500 ml

• Ovos: 6

• Azucre150 g

 • Azucre para facer o caramelo: 60 g.

Elaboración:

•  Coción: 30 m.

Prepárase un caramelo nunha tixola con tres culleradas de azucre salpicada con pingas de auga. En canto empeza a tostarse o caramelo débese verquer sobre un molde para tortas e cubrir o fondo movéndoo  para que se estenda. Cócense as castañas durante uns cinco minutos dándolles un corte para que se poidan pelar. Logo pélanse e sácaselles a pel  interior.

De seguido póñense as castañas peladas a cocer con  leite ata que estean brandas. Tritúranse as castañas, mestúrase manteiga e leite, bátense cunha batedora de man.  Nunha cunca, mestúrase o azucre con  xemas de ovo; bátense ata que branqueen. A continuación engádese a crema de castañas cocidas e mestúrase ben. Bátense as claras a punto de neve e engádense á cunca con movementos envolventes. Énchese o molde caramelizado e déixase  cocer ao baño María no forno durante 30 minutos. Déixase arrefriar, sácaselle o molde con coidado, dándolle a volta á torta para que a parte do caramelo quede por enrriba. Enféitase  con castañas e prebe  de azucre e xa estaría lista para servir.

 A COMPOTA DE MAZÁ REINETA DO BIERZO

Ingredientes: 

•  Mazás reinetas grandes: 4 
• Azucre( 50 gr.)
• Zume de limón( 20 ml.)
• Auga( 200 ml)
• Unha codia de medio limón
• Canela en rama (opcional)

Elaboración 

1.  Para facer esta compota de mazá, necesitaremos catro mazás reineta grandes, lavadas, descorazoadas e cortadas en anacos, que poñeremos no lume nun cazo grande  xunto co azucre e a auga.
2.  Cando a auga comece a ferver, incorporamos o resto de ingredientes: o zume de limón, a codia do medio limón e a ramiña de canela.
3. Baixamos o lume e deixamos que todo coza durante uns 25 minutos, vixiando a compota, pois as mazás reineta, ao teren unha carne máis suave, pode que se desfagan antes e o tempo de coción sexa menor. Hai que estar atentos.
4.  Unha vez teñamos as mazás desfeitas, retiramos o cazo do lume,  quitamos a codia do limón, a ramiña de canela e trituramos a mazá para que a compota quede cunha textura máis suave.
5. Unha vez rematado o proceso xa podemos usar a compota de mazá ben como guarnición doce para carnes, ben como acompañamento para tomar sobre tostadas, o nas sobremesas. Se o prefires, podes gardala en frascos esterilizados para marmelada e utilizala máis adiante.

Karen Arias, 1º BACH. IES Virgen de la Encina, Ponferrada.

TORTA DE CASTAÑA

Esta  receita é fácil de elaborar. Cocíñase ao baño María e decórase con castañas en prebe de azucre. Leva facela 45 minutos.

  Ingredientes: ( para 6 persoas) :

• Castañas750 g

• Manteiga: 100 g

 • Leite: 500 ml

• Ovos: 6

• Azucre150 g

 • Azucre para facer o caramelo: 60 g.

Elaboración:

•  Coción: 30 m.

Prepárase un caramelo nunha tixola con tres culleradas de azucre salpicada con pingas de auga. En canto empeza a tostarse o caramelo débese verquer sobre un molde para tortas e cubrir o fondo movéndoo  para que se estenda. Cócense as castañas durante uns cinco minutos dándolles un corte para que se poidan pelar. Logo pélanse e sácaselles a pel  interior.

De seguido póñense as castañas peladas a cocer con  leite ata que estean brandas. Tritúranse as castañas, mestúrase manteiga e leite, bátense cunha batedora de man.  Nunha cunca, mestúrase o azucre con  xemas de ovo; bátense ata que branqueen. A continuación engádese a crema de castañas cocidas e mestúrase ben. Bátense as claras a punto de neve e engádense á cunca con movementos envolventes. Énchese o molde caramelizado e déixase  cocer ao baño María no forno durante 30 minutos. Déixase arrefriar, sácaselle o molde con coidado, dándolle a volta á torta para que a parte do caramelo quede por enrriba. Enféitase  con castañas e prebe  de azucre e xa estaría lista para servir.

TORTA DE MAZÁ REINETA DO BIERZO

Ingredientes:

• Masa de filfollas redonda.
• ¾ de mazás reinetas.
• 130 gramos de azucre.
• Marmelada de pexego.
• ½ litro de leite.
• 65 gramos de fariña.
• 2 xemas de ovo.
• 1 rama canela

Elaboración:

1. Quentar o leite coa rama de canela. Mezclar nunha pota a fariña, o azucre e botar encima as dúas xemas de ovo.

2. Añadir o leite en punto de ebullicón pouco a pouco. Una vez que imos engadido toda, poner ao fogo sen deixar de remover ata conseguir una crema espesa e suave.

    3. Estender a masa de milfollas sobre o molde e botar a crema que fixemos anteriormente. Cortar as mazás en rodas finas e colocalas sobre a crema.

       4. Botamos o azucre en pó sobre a torta e introducimos no forno (acendido arriba e abaixo) a 180ºC durante 40 minutos. Untar con marmelada de pexego para darlle brillo.

LUCÍA GARCÍA, 1º BACH. IES Virgen de la Encina. Ponferrada

 FESTAS TRADICIONAIS  DO BIERZO 

O MAGOSTO 

O magosto é unha festa tradicional berciana que tamén hai  nalgunhas rexións do norte de España, como Galicia, ​ Cantabria, Asturias, León, ​ Zamora…

Dende o paleolítico os seres humanos alimentáronse de castañas e landras. Coa expansión do cultivo de castañeiros polos romanos, o seu froito converteuse na base da alimentación da poboación, como froito fresco, seco ou moído para facer fariña. No Bierzo  temos moitísimos castaños especialmente nas Médulas, antiga explotación mineira de ouro  explotada polos romanos.

O Magosto é unha celebración relacionada coa recolección da colleita de castañas similar ás festas da vendima relacionadas coa recolección da uva, tamén típica do Bierzo. Realízase principalmente en outubro, novembro e decembro. A festa consiste en realizar unha fogueira e, unha vez hai brasas, colócase sobre elas un cilindro metálico con buracos na súa base, chamado tambor ou, nalgunhas zonas, tixolo. Neste recipiente, esténdense as castañas ás que previamente se lles realizou un corte nun extremo para que non salten ou exploten. Unha vez asadas pélanse e cómense.

The magosto is a traditional celebration of El Bierzo, that also exists in some regions of northern Spain, such as Galicia, Cantabria, Asturias, León, Zamora...

From the Paleolithic humans were fed on chestnuts and acorns. With the expansion of the cultivation of chestnut trees by the Romans, their fruit has become the basis for the feeding of the population, such as fresh fruit, dried or ground to make flour. In the Bierzo we have very many chestnuts especially in Las Médulas, ancient gold mining exploited by the Romans.

The Magosto is a celebration related to the collection of chestnuts harvest similar to the vintage festivals related to the grape harvest, also typical of El Bierzo. It is carried out mainly in October, November and December. The feast consists of making a bonfire and, once there are embers, a metal cylinder with holes on its base is placed on them, called a drum or, in some areas, a brick. In this container, the chestnuts are extended to which previously they have been cut to one end so that they do not jump or explode. Once roasted, peel and eat.

Ainhoa Serrano . 2º Bacharelato. Iesve. Ponferrada.

O SAMAÍN 

O Samaín é unha festividade celta que marca o remate da tempada de colleita e o comezo do inverno ou "metade escura" do ano. Atópase a medio camiño entre o equinocio de outono e o solsticio de inverno. Historicamente, foi amplamente celebrado en Irlanda, Escocia e a Illa de Man. En Castela e León hoxe festéxano os astures de Astorga. En épocas prerromanas festexábano por todo o alto as tribus da capital Asturias Cismontana y Trasmontana. No Bierzo  a xente nova adoita  festexar o día 31 de outubro  o Halloween, unha festividade importada de América  que ten as súas raíces na festa celta do Samaín, de cando foron os irlandeses a Norteamérica.  

En Galicia, é unha celebración que se está a recuperar e promocionar dende a década de 1990, que está baseada na tradición do Día dos Defuntos, na de tallar caveiras en melóns e cabazas e de vestir como espíritos ou pantasmas.

Nesta época era o momento no que o gando era sacrificado durante o inverno. Isto era considerado como formas de protección e limpeza; había rituais específicos que implicaban as fogueiras. Era considerado como un tempo onde os límites entre este mundo e o “Outro mundo “podían cruzarse máis facilmente. Isto significaba que os 'espíritos' ou 'fadas´, podían chegar máis facilmente ó noso mundo. As ofrendas de comida e bebida deixábanse no exterior para eles. Tamén se pensaba que as almas dos mortos volvían para visitar os seus fogares buscando hospitalidade. Celebrábanse banquetes, nos cales as almas dos familiares mortos eran convidadas a asistir.

The Samaín is a Celtic festival that marks the end of the harvest season and the beginning of winter or "half dark" of the year. It is halfway between the autumn equinox and the winter solstice. Historically, it was widely celebrated in Ireland, Scotland and the Isle of Man. In Castile and León, in Astorga the astures celebrated it nowadays. In pre-Roman times, the tribes of the Asturian capital Cismontana and Trasmontana were celebrated throughout the high. In the Bierzo, young people usually celebrate on October 31 Halloween, a holiday imported from America that has its roots in the Celtic celebration of the Samaín, from when they were Irish to North America.

In Galicia, it is a celebration that is being recovered and promoted since the 1990s, which is based on the Day of the Dead traditions, in which to cut skulls in melons and pumpkins and dress as spirits or ghosts.

At this time it was time when cattle were slaughtered during the winter. This was considered as forms of protection and cleaning; there were specific rituals that involved the campfires. It was considered as a time where the boundaries between this world and the "Other world" could be crossed more easily. This meant that the 'spirits' or 'fairies' could easily reach our world. The food and drink offerings were left abroad for them. It was also thought that the souls of the dead returned to visit their homes seeking hospitality. Banquets were celebrated, in which the souls of the dead relatives were invited to attend.

Ainhoa Serrano. IESVE.

FESTA DA AUGUA  DE MOLINASECA

A festa da auga ten a súa orixe en 1954, cando os invitados dunha voda abriron as comportas do río para refrescarse e acabaron nunha divertida "batalla campal", aínda que a auga tamén se utilizaba anteriormente para limpar os aveños que os veciños sacaban á rúa co fin de lavalos con auga do río. Nos nosos días, a festa é celebrada polos máis novos que ou ben pasan noite ou madrugan para participar na festa que supón a  botar  auga pola rúa Real, sobre as oito horas da mañana, o que é una boa maneira de despexarse para comenzar una nova xornada de festas. Ten un recoñecemento de Interese Turístico Provincial. 

Lola Prada. IESVE.

O NADAL 

O Nadal é unha festa cristiá, na que se festexa o nacemento de Xesús  en Belén.  Celébrase o 25 de Decembro e a tamén o día anterior, o día de Noiteboa, o 24 de decembro.   A cea de Nadal, consiste nun banquete dedicado ao nacemento de Xesús. Tradicionalmente comíase pavo, bacallau, porco,cordeiro e  outros pratos,  Os últimos anos as familias acostuman a comer marisco tamén.

 A xente no Bierzo adoita poñer o Belén na súa casa e tamén unha árbore de Nadal  adornada con bolas e figuriñas de Nadal, cunha estrela amarela na parte superior.  O belén  representa o nacemento de Xesús,  e faise  unha maqueta do Belén e dos seus arredores; decórase coas  figuras principais ( Xosé, María, o neno Xesús, os animais, os pastores, os Reis Magos, …) e a corte ou pesebre onde naceu Xesús. En moitos fogares bercianos mantense  a  tradición de comer un botelo con cachelos, chourizo e repolo,  o día  de Nadal.

 Tamén se festexa no Bierzo o 31 de decembro,  o día de fin de ano e o 1 de xaneiro o día de ano novo. Estes días a xente adoita  saír cear fóra ou ben cea  na casa coa  familia.  Temos por costume tomar doce uvas logo da cea cando tocan as badaladas previas ao cambio de ano. Os mozos adoitamos saír de festa o 31 ata pola mañá e  temos de costume tomar pola mañá chocolate con churros. 

Christian Sánches. 2º Bach. IES Virgen de la Encina

FESTA DE SANTO TIRSO EN VILAFRANCA DO BIERZO.

Esta festa celébrase o 28 de Xaneiro en honra a santo Tirso, mártir do século III, patrón das enfermidades de ósos. Atópase xa documentada a existencia da ancestral fogueira no século IX, a través do libro de Francisco de Chairo e Ovalle "Flores do Bierzo lozanas e mustias" publicado en,1896, onde nos fala do gran raizame que xa tiña esta festana época. A festa ten unha duración de dous días, acendéndose a fogueira, ao son das bombas e foguetes, a véspera pola tarde. Todos os participantes que así os desexen degustan os típicos chourizos cocidos, todo iso amenizado por unha orquestra. O día grande da festa, o 28 de Xaneiro, comezan as celebracións con repique de campás e disparo de bombas e foguetes. Ao mediodía sae a procesión do santo da Igrexa de San Francisco, seguida dos seus centos de devotos, percorrendo as rúas da vila para regresar ao templo de San Francisco, onde se celebra a Eucaristía. Posteriormente bailes na Praza Maior a cargo da orquestra. É xa tradicional en case todos os fogares vilafranquinos que para ese día se preparen  o típico botelo acompañado de repolo e chourizos. A organización da festa corre a cargo do Concello da vila.

Christian Sánchez. 2º Bach. IES Virgen de la Encina.

O ENTROIDO NO BIERZO

O entroido é unha celebración probablemente de orixe pagá como as que se realizaban no honor a Baco o deus do viño, as saturnais e as lupercais romanas.  Esta festa, aínda que a igrexa non a considera relixiosa,  está asociada con países de relixión católica. A principios da Idade Media a igrexa propuxo a etimoloxía do carnaval: do latín vulgar carnem-levare, que significa “abandonar a carne”. Recolle tamén aspectos doutras culturas europeas da antigüidade. Suponse que constitúen a supervivencia das antigasfestas agrarias de entrada na Primavera e comezo de ano (antigamente o ano novo empezaba coa Primavera).

No entroido son típicos os desfiles nos que a xente leva disfraces de todo tipo,  adoitase comer filloas, botelo, orellas ,etc. No Bierzo celébranse dous tipos de entroido, o tradicional e o entroido berciano.

Neste último a xente disfrazase con roupa con cintas  de cores,píntan a cara para parecer diaños con cornos . Desfilan acompañados dun burro e un boneco de palla, o cal se queima con fachois (fachos de palla) napraza principal da cidade.

Christian Sánchez. IESVE. 2º BACH. 

FESTA DOS MAIOS DE VILAFRANCA DO BIERZO 

Esta festa constitúe unha exaltación da primavera, representada a través das especies vexetais, que se fan ver como un ritual mediante o cal se pide aos espíritos vexetais que favorezan a fertilidade do pobo.

Trátase de maios viventes e consiste en que os mozos e nenos cóbrense con ramas de " canaveiras" por todo o corpo,  percorren as rúas con  gran dificultade coa colaboración dalgún maior. Previamente ao comezo dos festexos adórnanse os balcóns e corredores de Rúa  da auga, onde se celebran algúns dos actos máis significativos. Estes ábrense a véspera co recitado de poesías nos balcóns da devandita rúa, subindo o lector a unha escada de man e entregando un pequeno ramo de flores á persoa á que vai dirixida a poesía. Nesta rúa tamén ser realizan algunas representacións de corte satírico.

 Á mañá seguinte e o día propio da festa, diríxense os mozos ao campo para cortar as ramas das canaveiras e proceder a vestir ao Maio, é dicir, ao rapaces que se adorna con  plantas. Cada zona da vila, ten o seu propio Maio, saen todos ás doce do mediodía, percorrendo as rúas con cánticos e solicitando un donativo, ben sexadiñeiroou castañas e noces. O refrán da canción é o seguinte:

 "Marzo airoso Abril chuviñ oso, sacan o Maio florido e fermoso"... "Tire castañas señora María, tire castañas quas ten nacociña..."

Dependendo da xenerosidade do doante aplícase unha estrofa ou outra: "esta casa é de cristal onde vive un xeneral" "esta casa é de laxa onde vive unha roñosa". Sucesivamente os maios déitanse no chan e levántanse para evocar o morrer do inverno e o renacer da primavera. Finalmente concéntranse todos os maios na Praza Maior e posteriormente celébrase unha comida popular para todos os interesados.

FESTAS  DA ACIÑEIRA DE PONFERRADA.

As festas de Ponferrada celébranse en honra a patroa do Bierzo, a Virxe da Aciñeira, que se atopa na Basílica do mesmo nome en pleno centro histórico. Teñen lugar a primeira semana de Setembro, sendo o día grande o día 8. O día 9 tamén é festivo en Ponferrada, celebrándose a festa local de "a  Encinina".Estas festas son moi soadas, ás que acode moitísima xente das aldeas e vilas  de toda a comarca berciana, e mesmo de León capital. Hai moitísimos actos, para todos os gustos e idades, como:

-Concertos (no auditorio municipal): O ano pasado estiveron Miguel  Bosé, a Quinta Estación,  Extremoduro, Rosendo, Barricada...

-Feira da cerámica, no patio do colexio Campo da Cruz. Moi importante, de transcendencia internacional.

-Feiras gastronómicas: Por exemplo houbo catro o ano pasado:  a da Tapa no Parque do Plantío, a de produtos do Bierzo, a do folclore e gastronomía, e a do marisco.

-Eventos deportivos: Concurso hípico nacional de saltos ( CSN) no Club O  Trotón, torneos de fútbol, tenis e balonmán, campionato de petanca, birlos e de chave-ra, concentración moteira,  rallye de coches antigos, torneo de golf, milla urbana, etc.

-Verbenas populares, dianas, pasacalles, desfiles de xigantes e cabezudos, concurso de estatuas humanas.

-Festival de folclore tradicional: bailes rexionais, certame de mariachis, e certame de teatro de rúa.

-Festival de maxia.

-Mercadillo de artesanías fronte á Basílica da Aciñeira.

-Atraccións feirais no recinto feiral e festival de fogos artificiais na Ponte do Quinto Centenario.

-"Cima": Talleres de artesanía, barro, manualidades, xogos infantís, inchables, karaoke,  gymkanas, etc.

-Misa e procesión en honra á Virxe da Aciñeira. Este ano ademais, como era o Centenario, celebrouse ao grande, coa presenza de pendóns que viñeron de todas as partes da Comunidade.

Como vedes estas  festas caracterízanse  pola  diversidade  e son  moi recomendables para gozar delas.

Lola Prada. IES VIRGEN DE LA ENCINA. 

Feira do viño de Cacabelos

En Cacabelos, no Bierzo, na última fin da semana de abril festéxase a feira do viño. A base da festa está na tradición de ir de bodega  en bodega facendo o chamado “ir de viños”. Pero hoxe en día a feira do viño chega ata as grandes cooperativas da comarca  que levan grandes cantidades do seu viño para dar a probar á xente que vai á feira. Tamén se realiza  a procesión do viño que consiste en ir por todo a vila  cunha  carreta chea de viño  facendo a ronda e bebendo o viño.

A historia destas  festas dátase  xa antes da idade de bronce, coas explotacións romanas das Médulas,  xa que é unha terra fértil e hai indicios de que había viñedos xa postos polos romanos. A raíz disto e tamén  cos asentamentos romanos ,  fóronse acostumando a ter lugares típicos nos que ir beber. Estes sitios foron evolucionando ata o que temos hoxe en día , as bodegas.

Diego Corredera. IES Virgen de la Encina.

A FESTA DAS CARRILANAS NO BIERZO 

A festa das carrilanas teñen unha orixe lúdica popular , non é exclusiva do Bierzo, xa que se  festexa  noutros lugares do norte peninsular, especialmente en Galicia e tamén en Portugal. Noutras comunidades de España como Asturias, Navarra ou Cataluña tamés son moi populares.   En Ponferrada ás veces fanse carreiras de carrilanas conincidindo coas festas da Aciñeira. Noutros lugares do Bierzo tamén se celebran como Cabañas Raras, Cacabelos, Vilafranca... O descenso nas carrilanas faise en vehículos de tres ou catro rodas nos que a xente descende a gran velocidade por estradas de moita pendente e se levar ningún tipo de propulsión e aínda así acadan grande velocidade, chegando  ata os 130 quilómetros por hora. 

Pablo Montaña- IESVE.

LENDA/ CONTOS POPULAR

LENDA  LAGO DE CARUCEDO

A intrépida ninfa Carissia gozaba dunha vida relaxada e regalada en tempos dos romanos. Pero a casualidade fixo que coñecera ao fermoso e aposto  xeneral romano Tito Carissio. Nese intre enamorouse tolamente de él.

O militar romano lograra moitos éxitos na súa carreira, como a conquista da cidade astur de Lancia e bastantes batallas no Bierzo.

A ninfa non podía ser correspondida polo novo guerreiro latino xa que, debido á forte resistenza planteada polos astures, esta relación era desaconsellable e rexeitada na mentalidade romana.

Carissia ao sentirse desprezada, caeu nunha enorme depresión. Tal era a súa dor e sufrimento que coas bágoas derramadas deu orixe ao maxestuoso Lago de Carucedo.

A lenda actualizouse engadindo que na noite de San Xuan é a bella Carissia a que xorde do interior do lago. Moi enfeitada , á búsqueda dun  fermoso galán. A verdade é que ninguén dispón  de elementos que axuden a encontrar á moza, pola aprezable extensión da masa de auga. Non obstante, hai quen afirma que certa persoa atopouse cun peite con anacos de cabelos dourados. Isto serviría para confirmar que a cita é real, rememorando os amoríos frustrados de Carissia co seu admirado romano.

LUCÍA GARCÍA. 1º BACH. IES VIRGEN DE LA ENCINA. 

CONTO POPULAR

O COCHIÑO-PORCO QUE AÍNDA ANDA SOLTO POLOS  ANCARES

Existiu, ata hai pouco máis de dúas décadas, unha práctica vinculada ao dereito consuetudinario nos Ancares: a veceira. A orixe desta costume arráigase no modo de produción e vida da zona, en concreto á gandería extensiva coidada no monte o ao aire libre. Deste modo, cada propietario debía encargarse de estar ao tanto segundo un  sorteo da cabana gandeira pertencente  a toda a aldea.

Hai un conto popular sobre esta temática que di que un cochiño porco anda solto  polos Ancares:

Unha señora dunha  aldea discutía negando a existencia dun cochiño porco  polos Ancares,  aseveraba  cunha firmeza absoluta que non podía crer que houbera un cochiño-porco por aquelas terras,  alegaba que esas  narracións  eran  contos dos vecinos  xa que non  tiñan sentido ningún  ao non ser coherentes.

Chegou a semana na que a ela lle tocaba vixiar os animais  que pastaban nos prados e “leiros” da aldea.  Unha tarde de gris  comezou unha intensa  tormenta   na que chovía a caldeiros . A muller levou os animais ceibos  dos vecinos ata a vila, para que non se mollasen.Meteunos  na corte e comprobou que non faltase ningún. Nese  intre aprezou que un carneiro non se atopaba no seu rabaño. Entón fuxiu ás présas correndo cara o monte en busca do carneiro perdido.  Atopouno ao carón dunha árbore, coa cabeza baixa, mollado e  atarecido de frío.  Colleuno no colo levouno para a súa casa e achegouno á lareira para que se quentase coa calor do lume. A muller que tamén viña mollada sacou a roupa , quedou media espida  e púxose a coller un vestido do armario mentre o bo do carneiro se  transformou noutro animal, nun cochiño . A muller ficou  coa boca aberta da impresión  e veuno fuxir  velozmente. O Cochiño porco berraba con moita retranca mentres corría pola aira: _ Vinche as tetas e o cu!! hu,hu,hu,…

A pobre da mulleriña  avergoñada non daba creto e  foi nese intre cando se arrepentiu de non ter  fe , de non crer aos veciños que tanto falaban da crenza popular do cochiño e   foi cando dixo con moita mágoa:

 _ Ai de min, agora que xa o vin…xa o crin.

Karen Arias. 1º BACH. IESVE